مصاحبه با دکترمحمد محمدی باغملایی

دکتر محمد محمدی باغملایی، دانشجوی پسادکتری دانشگاه مموریال کانادا برگزیده سه دوره جایزه تحصیلی بنیاد ملی نخبگان، سه دوره جایزه پروفسور مشفقیان(امیدآفرین) و از مستعدین برتر فعال در اجتماعات نخبگانی، اردوهای جهادی و دوست علمی استان بوده است.

• آقای محمدی باغملایی لطفا خود را به صورت مختصر معرفی نمایید.(تولد، ابتدایی، دبیرستان و تحصیلات عالی...)
  

  ضمن عرض سلام و خسته نباشید،

  
  

  بنده، در اسفند ماه سال 1365 در شهر بوشهر متولد شدم. دوران ابتدایی را در دبستان شهید باهنر و دوره های راهنمایی و متوسطه را در مدارس نمونه دولتی (شهید فهمیده و امام خمینی) گذراندم. همانطور که مستحضرید، دانشنامه کارشناسی و دکتری را در بوشهر و از دانشگاه خلیج ­فارس، و کارشناسی ارشدم را از دانشگاه فردوسی مشهد گرفتم.

  
  

  آقای محمدی باغملایی شما در همین شهر و استان متولد شدید و پله های ترقی را گذراندید. در این مسیر چه عواملی در تکامل، تصمیم­گیری و موفقیت شما تاثیرگذار بوده است؟

  
  


• 
  

  ممنون از حسن نیت شما، کما اینکه اعتقاد دارم تا نیل به موفقیت مسیر طولانی در پیش دارم.

  
  

   در پاسخ به سوال شما می­توانم با صراحت عرض کنم که این انگیزه پیشرفت متأثر از حضور پررنگ پدر و مادرم بوده است. من در خانواده­ای متولد شدم که همواره با تحصیل و آموزه­های فرهنگی عجین بوده اند. پدرم مدرس دانشگاه فرهنگیان است و مادرم آموزگار دوره ابتدایی. ناگفته نماند که حضور مؤثر معلمان برجسته استان در دوره­ های تحصیلی به خصوص در دوره راهنمایی نقشی تعیین­کننده در ترسیم آینده تحصیلی من داشته است. به عنوان نمونه با جرأت می­توانم ادعا کنم که بهترین امکانات تحصیلی و حتی ورزشی در دوره­ی راهنمایی برای ما فراهم شده بود. همه­ی این شرایط تاثیرگذار به لطف مدیریت توانمند مدرسه "شهید فهمیده" جناب آقای حیدر پورحمزه و معاونت بی نقصش جناب آفای جمیل رزمی حاصل شده بود.

  
  

  اگر بخواهم مهمترین آموزه­ای را که در آن سال ها از دل خانواده و معلمانم فرا گرفتم نام ببرم، بدون شک باید به هدف­ گذاری مناسب، تلاش مستمر و ناامید نشدن از موانع و تنگناها اشاره کنم. البته ایمان دارم که در همه این موارد لطف خداوند نیز شامل حال ما بوده است.

  
  

  آیا دانشگاه­های استان خاصه دانشگاه خلیج فارس توانسته است به رسالت خود در حوزه آموزش نیروهای توانمند و تخصصی و نگهداشت نیروی انسانی به وظیفه خود عمل کند؟

  
  


• 
  

  اگر صادقانه بخواهم به پرسش شما پاسخ دهم، دانشگاه در پرورش نیروهای توانمند در همه رشته ­ها موفق نبوده است. خوشبختانه در دانشکده نفت، گاز و پتروشیمی به سبب حضور استادان دلسوز و دانشمند و در رأس آنها جناب آقای دکتر آذین، استعدادهای توانمند زیادی پرورش داده شده­اند. نکته جالبی که خدمت شما باید عرض کنم، استقبال دانشگاه ­های ممتاز کشور از دانشجویان خلیج فارس در دوره ­های تحصیلات تکمیلی است. همچنین می­توانم از حضور موفق موارد زیادی از دانشجویان فارغ ­التحصیل دانشگاه خلیج فارس را در دانشگاه­ های معتبر خارجی  نام ببرم. بنا براین نقش استادان برجسته و بومی در تربیت نیروهای توانمند غیر قابل انکار است. از نظر من که بیش از ده سال در دانشگاه خلیج فارس تحصیل کرده­ام و خودم را فرزند دانشگاه خلیج فارس می­دانم، تربیت نیروهای متخصص در همه بخش­ های دانشگاه به یک اندازه با موفقیت همراه نبوده است. اگر بدون تعارف بخواهم با شما صحبت کنم، طی سالیان گذشته پرورش نیروی متخصص و کارآمد شاید رسالت اصلی دانشکده­ ها و بخش­های مختلف دانشگاه نبوده است و این مهم صرفا وابسته به حضور معدودی استاد دلسوز بوده است. خوشبختانه در دوره دکتر مصلح ریاست محترم دانشگاه خلیج­فارس، تلاش­های بسیاری در این زمینه شده که حقیقتا قابل تقدیر است. من خود شاهد تحولات مثبت و روبه ­جلو دانشگاه در سالیان اخیر بوده­ام ولی هنوز با توسعه پایدار دانشگاه و به تبع آن پرورش افراد توانمند دانش­آموخته فاصله داریم.

  
  

  درباره حفظ نیروی انسانی نیز ظاهرا عزم جدی در این زمینه دیده نمی­شود. شاید مشکلات اقتصادی که گریبان گیر همه بخش­ های کشور است هم مزید علت در عدم جذب نیروهای پرورش یافته خود دانشگاه شده باشد. متأسفانه خسارت اصلی عدم جذب نیروهای کارآمد تربیت شده در دانشگاه، به خود دانشگاه وارد می­ شود که از حضور این افراد که از دل دانشگاه و استان بوشهر پرورش پیدا کرده­اند محروم می­شود. کما اینکه افراد توانمند همیشه خریدار خواهند داشت.

  
  

  شما تنها کسی هستید که تاکنون در استان سه بار برگزیده جایزه تحصیلی شده­اید، بسته های تسهیلات بنیاد تا چه حد توانسته در ارتقاء سطح مسائل پژوهش و فناوری و تحقق اهداف مستعدین برتر نقش خود را ایفا کند؟

  
  


• 
  

  نکته­ی مثبتی که در مورد بسته­ های تسهیلاتی بنیاد وجود دارد، هدفمند بودن و پویا بودن آن است. برخلاف بسیاری از جوایز و بورس­های تحصیلی که فقط به مقالات علمی چاپ شده ارزش و بها داده می­شود، بسته ­های بنیاد شامل موارد متعددی از قبیل پروژه­های صنعتی، فعالیت­ های آموزشی و حضور در رویدادها و همایش­ ها نیز می­شود. بنابراین برای بدست آوردن تسهیلات بنیاد و استمرار بخشیدن به آن، شما نیاز دارید که سبد تحصیلی خود را بارور کنید یعنی نه تنها در زمینه چاپ مقالات فعال باشید بلکه  بایددر حوزه های متعدد علمی نیز کوشا باشید. در واقع سعی می­شود تا دانشجویان تشویق به کسب مهارت ­های متعدد شوند و بنابراین افراد را چند بعدی پرورش می دهند. اینکه چنین رویکردی در بنیاد ملی نخبگان دیده می­شود بسیار ارزنده و قابل ستایش است. در همین راستا من همواره تلاش می­کردم به جز چاپ مقالات با کیفیت، در پروژه­های صنعتی، همایش­های داخلی و خارجی، طرح­ های نوآور و رویداده ­های علمی و آموزشی نیز شرکت کنم. این تلاشهای چند بعدی در زمینه توسعه سبد پژوهشی فرد متقاضی، خواسته و ناخواسته موجب رشد علمی، آموزشی و اجتماعی فرد هم می­شود. خوب در این مجال اندک بنا ندارم در اینجا به ضعف­ های برنامه حمایتی بنیاد از دانشجویان مستعد بپردازم، بدون تردید این برنامه نیز می­تواند با شرایط بهتر و با هدفمندی بهتری اجرا شود. شاید مهمترین انتقادی که به سیستم حمایتی بنیاد وارد است، عدم حمایت مؤثراز برندگان جوایز تحصیلی بعد از فارغ التحصیلی است. تا آنجایی که خاطر دارم، بندی در آیین ­نامه ­های بنیاد به نام «تسهیل در استخدام» افراد تحت پوشش بنیاد بوده است، ولی ظاهرا الزامی در عملی کردن آن وجود نداشته است! بنده موارد متعددی از عمل نکردن شرکت­ها و سازمان­ ها مختلف به پذیرش و استخدام افراد تحت پوشش دیده­ام. مشکل اشتغال در حال حاضر مهمترین دغدغه افراد تحت پوشش است که باعث دلسردی و مهاجرت بسیاری از افراد تحت پوشش شده است. من در محیط کارم (دانشگاه مموریال) چندین نفر از افراد تحت پوشش بنیاد از استان­ های همجوار مثل استان فارس را می­شناسم که به دلیل عدم فراهم شدن شرایط اشتغال مناسب اقدام به مهاجرت کرده­اند.

  
  

  به نظر شما چه عواملی در پدیده مهاجرت در سطح ملی، منطقه و استان در خصوص نخبگان و افراد سرآمد تاثیرگذار بوده است؟

  
  


• 
  

  بدون تعارف خدمت شما عرض کنم که مشکلات اقتصادی و معیشتی، بیشترین فشار را بر اقشار گسترده جامعه وارد کرده است. نخبگان و مستعدین علمی هم از این پدیده مستثنی نیستند. بسیار نارحت­کننده است که کشورعزیز ما به راحتی افراد مستعد خود را از دست می­ دهد و ازآن سو، کشورهای دیگر به راحتی پذیرای نخبگان و مستعدین ما هستند. شما در نظر بگیرید با فراهم کردن شرایط اشتغال و معیشتی متوسط برای نخبگان،  تا چه میزان به فرایند تولید علم کمک می شود و به دنبال آن موجب برکات و رونق بخشی بخش­های مختلف تولیدی کشورنیز خواهد شد. متاسفانه رویه کنونی آموزش و تربیت در کشور منجر به بهره­وری از نخبگان در خارج از کشورشده است. حمایت از نخبگان و استفاده از آنها در بخش­های مختلف آموزشی، پژوهشی و حتی اجرایی می­تواند راهگشای بسیاری از مشکلاتی شود که گریبانگیر کشور عزیزمان شده است. متاسفانه راهکار عملی حفظ و بکار گرفتن نیروهای متخصص و نخبه در دستور کار سازمان­ها و شرکت­های داخلی قرار ندارد. ای کاش مسؤلین محترم به این دیدگاه می­رسیدند که سرمایه این مرز و بوم صرفا منابع طبیعی و خدادادی نیست. سرمایه حقیقی کشور ما نخبگان و جوانانی هستند که درهمین مرز و بوم با وجود همه نوع مشکلات رشد کردند و از این رو قادرند درمانگر هر دردی باشند. وقتی شاهد حضور کم رنگ نخبگان و مستعدین درجایجای کشورمان هستیم، این بدین معناست که حتما یک جای کار مشکل دارد! ولی سوال من این است که آیا عزمی برای از بین بردن موانع بکارکیری نخبگان در جایگاه ­های آموزشی، پژوهشی و اجرایی وجود دارد؟ چرا این جوانان مستعد ایرانی به راحتی در کشورهای دیگر پذیرش می ­شوند و در پژوهشکده­ ها و دانشگاه های ریز و درشت آنجا مشغول بکار می­ شوند ولی ازبکارگماری آنها در کشورمان استقبالی نمی ­شود؟ اگر هم امکان استفاده از بخش کوچکی از مستعدین فراهم شده، با توجه به عدم توجه و احترام وعزتی که برازنده این عزیزان است، دلسرد شده و مهاجرت را به ماندن ترجیح داده ­اند.

  
  

  به نظر شما در زمینه تخصصی رشته خود، موفق بوده اید. از چه پروتکل در این موفقیت در (حوزه انرژی) استفاده کرده اید.

  
  


• 
  

  کار تیمی و ارتباط مؤثر با صنعت از مهمترین عواملی هستند که کارایی و احتمال موفقیت در هر زمینه ­ی کاری را بالا می­برد. یکی از ضعف­ های مهمی که سیستم آموزشی ما دارد، نادیده گرفتن کار تیمی و تعامل دانشجویان با هم است. متاسفانه دانشجویان به صورت جزیره ­های جدا از هم پرورش پیدا می­ کنند و به آنها نحوه تعامل و همکاری آموزش داده نمی ­شود. خوشبختانه من این شانس را داشتم که با استادانی کار کنم که به کار تیمی و همکاری دانشجویان اهمیت زیادی می دادند. بنده هم با پیروی از آنها همین روش را دربرنامه های مختلف در پیش گرفته­ ام و نتایج مثبتش را هم در گذشته و هم درموقعیت کاری کنونی ام تجربه می­کنم.

  
  

  در باره ارتباط مؤثر با صنعت هم باید ذکر کنم که مادامی که نیازهای صنعت از طرف دانشگاه تشخیص داده نشود و راهکارهای عملی از دل تحقیقات و پژوهش­ه ای دانشگاهی تولید نشود، صنایع ما نیز تمایل زیادی به همکاری با دانشگاه­ها نخواهند داشت. تجربه­ای که تیم تحقیقاتی ما در زمینه تحلیل و بهینه ­سازی انرژی واحدهای صنعتی داشت، به خوبی نشان داد که تبادل تجربیات و انتقال اطلاعات در جلسات برگزار شده با مهندسان و تکنسین­ های شرکت­ های پتروشیمی و پالایشگا­هی، موجب بهره­ وری عملی از اندوخته­ های دانشگاهی خواهد شد.در همین جا باید از بنیاد ملی نخبگان هم تشکر کنم که بسیاری از جلسات هم­اندیشی انجام شده با صنعت، با کمک و هماهنگی عزیزان شاغل در بنیاد ممکن شده بود.

  
  

  به عنوان یک دانش آموز موفق که در همین استان ادامه تحصیل داده اید نظر شما درخصوص هدایت تحصیلی و انتخاب رشته دانش آموزان چه می­باشد؟ چه چالش­ها و مشکلاتی وجود دارد و پینشهادات شما چیست؟

  
  


• 
  

  به نظر من هر دانشگاهی باید با توجه به ظرفیت­ های طبیعی آن استان اقدام به پرورش افراد توانمند کند. در این مسیر در کنارسهمیه بومی برای اشتغال افراد در شرکت­ های نفت و گاز و صنایع وابسته، بهتر است بخش­های نفت و گاز موظف به تجهیز و ارتقای سطح امکانات دانشگاه های مقیم در استان می­ شدند. در این صورت با داشتن دانشگاه ­های قوی و مجهز به تجهیزات مدرن امکان رشد و تعالی استان نیز بیشتر فراهم می­شد. در نظر بگیرید اگر مانند کشور کانادا بورس­هایی از صنایع نفت و گاز به دانشگاه تزریق می­شد و با توجه به این منابع مقرری برای دانشجویان در نظر گرفته می­شد، پیشرفت چشمگیری از لحاظ علمی برای دانشگاه متصور می­ شدیم. در این صورت دانشجویان بدون دغدغه مالی صرفا متمرکز بر کارهای علمی و پژوهشی می­شدند. در نظر داشته باشید بنده جزو معدود دانشجویانی بودم که کل وقتم را صرف کار علمی و پژوهش می­ کردم که دلیل آن هم حمایت­ های بنیاد ملی نخبگان بوده است. عموما دانشجوهای تحصیلات تکمیلی شاغل هستند و عملا وقت چندانی برای تحقیقات عملی و در مرز دانش ندارند.

  
  

  سیستم آموزشی دانشگاه­ های ایران و کانادا را چگونه ارزیابی می­کنید.

  
  


• 
  

  در مدت زمانی که در کانادا مشغول به مطالعه علمی و پژوهش بوده ام، حداقل متوجه دو تفاوت اصلی در سیستم آموزشی ایران و کانادا شده ام. همان طور که پیش­تر خدمت شما عرض کردم، دانشگاه­ های کانادا در دوره های تحصیلات تکمیلی بورس­ هایی را به دانشجویان اختصاص می­دهند که عموما منابع آنها از شرکت­ های صنعتی و بزرگ کانادا هستند. خوب، قاعدتاً این کمک هزینه­ها کمک شایانی در رفع دغدغه­های دانشجویان خواهد کرد و دانشجویان با کیفیت بالاتری بر روی تحقیقات متمرکز خواهند شد. مورد دوم به نظام نمره ­دهی و ارزیابی دانشجویان برمی گردد. در کانادا عموما فرایند نمره ­دهی و ارزیابی در طول ترم تحصیلی انجام می ­شود. بدین صورت که به جز نمرات میان­ترم و پایان ­ترم، تکالیف درسی و پروژه­ های درسی که در طول ترم به دانشجویان محول می­شوند نیز سهم شایانی در ارزیابی دانشجویان دارد. در ایران نیز کم و بیش سیستم ارزیابی فرایند محور مطابق آنچه در مورد کانادا ذکر کردم وجود دارد ولی غالبا ارزشیابی دانشجویان بر اساس نمرات میان­ترم و پایان­ترم است.

  
  

  با توجه به رزومه خود و شرایط فعلی آیا ممکن است برای همیشه کشور کانادا را برای زندگی و کار انتخاب کنید؟

  
  


• 
  

  من به عنوان یک بوشهری همیشه آرزو داشته ام که در شهر و زادگاهم مشغول خدمت و کار و پژوهش باشم. بنابه هر دلیلی متأسفانه تا کنون شرایط به گونه­ ای بوده که این امر امکان پذیر نشده است. هرچند که بنده ارتباطم را با دانشگاه خلیج فارس و گروه مهندسی نفت و شیمی همچنان حفظ کرده­ام و به آن نیز افتخار می­کنم. حقیقت این است که نمی­توانم آینده را پیش­بینی کنم ولی آنچه برایم مسلم است آن عشق و  علاقه وعرق و ارادت همیشگی­ام به بوشهر و دانشگاه خلیج­فارس است.

  
  

  خود را در پنج سال آینده کجا تصور می­کنید؟

  
  

خوب من در حال حاضر مشغول کسب تجربه برای بدست آوردن کرسی­های علمی در دانشگاه­ها و یا پژوهشکده­های معتبر هستم. پیش­بینی آینده کار سختی است ولی با توجه به علاقه و پیشه­ی خانوادگی ما با افتخار در حوزه آموزش و پژوهش تلاش خواهم کرد.

من همواره با عشق و یاد هم‌شهری‌ها و هم دیاری‌هایم زندگی می­کنم و همیشه خواستارعزت، افتخار و سلامتی‌یشان هستم؛ اکنون و هرروز نگران سلامتی عزیزان ایرانی و بوشهری هستم و خواهشمندم مراقب خودشان در مقابل این بیماری موزی و نامرعی باشند تا به حول وقوه‌ی الهی هرچه زودتر شرایط به حالت عادی بازگردد.

در پایان ضمن تشکر از جناب عالی که این مصاحبه را ترتیب دادید، دوست دارم صمیمانه از همه کارکنان عزیز بنیاد نخبگان استان بوشهر که همیشه به بنده محبت داشته اند تشکر ویژه کنم.

سی بوشر هیچکه دلش مثل مو غمگین نبیده

دل هیچکی مث مو, یه کاسه ی خین نبیده

بخدا وختی که فکرش می کنم, تش می گیرم

هیچکه دردش مث مو, اینهمه سنگین نبیده . . .