دکتر ساسان زائری، عضو هیات علمی و مدیر گروه فارماکولوژی دانشگاه علوم پزشکی بوشهر، نفر اول آزمون دکتری تخصصی داروسازی، نفر اول آزمون دستیار پزشکی و داروسازی و دانش آموخته برتر بنیاد ملی نخبگان می باشد. گفتگوی با ایشان از طریق پایگاه اطلاع رسانی بنیاد نخبگان استان بوشهر انتشار یافته است

لطفا زندگی و تحصیلات خود را با کاوشی تاریخی در مقاطع مختلف بیان کنید؟

متولد شهر بوشهر هستم در محله جفره. مقطع ابتدایی را در دبستان 15 خرداد گذراندم. بخشی از مقطع راهنمایی را در مدرسه شهید زاهدی و بخش دیگر را در مدرس شهید مدرس گذراندم. دوران راهنمایی برایم به یادماندنی است چون معلم های خوب و دلسوزی داشتم هر چند در سایر مقاطع هم این گونه بود. با اتمام تحصیلات دوره راهنمایی و به پیشنهاد اولیا مدرسه  در آزمون ورودی دبیرستان نمونه امام خمینی بوشهر شرکت کردم و موفق به ورود به این دبیرستان شدم. با آن که پشتکار خوبی داشتم و کادر مدرسه عالی بود اما  جو سنگینی در آنجا داشتم. شاید به این علت که اکثر همکلاسی ها از قبل با هم در مدرسه نمونه شهید فهمیده آشنا بودند. سخت گیری معلم درس زبان انگلیسی هم مزید علت شد. بنابراین،  به خانواده اصرار کردم من را در جای دیگر ثبت نام کنند. اما بعد ها متوجه شودم این سخت گیری ها لازمه پیشرفت اند. این بود که بعد از اتمام سال اول متوسطه مجددا درآزمون ورودی جایگزینی دبیرستان امام شرکت کردم  و در رشته علوم تجربی به ادامه تحصیل پرداختم. نهایتا در کنکور سراسری سال 1382 در رشته داروسازی دانشگاه علوم پزشکی شیراز پذیرفته شدم و با تلاش سعی کردم از پس این رشته سخت برآیم. اوایل تحصیل، همه چیز سخت به نظر می رسید اما رفته رفته جا افتادم و در ردیف شاگرد برترهای کلاس قرار گرفتم. با اتمام دوره دکتری حرفه ای داروسازی، در آزمون  دکتری تخصصی در رشته فارماکولوژی (داروشناسی) شرکت کردم و با کسب رتبه اول کشوری در همان دانشگاه علوم پزشکی شیراز به ادامه تحصیل پرداختم. نهایتا در سال 1393 در حالی که دو سال از ازدواجم گذشته بود، دانش آموختته شدم و به عنوان هیات علمی گروه فارماکولوژی دانشگاه علوم پزشکی بوشهر تا کنون مشغول فعالیت می باشم.

-درمسیر پیشرفت مقاطع  تحصیلی  تا کنون شما چه چالش­ها و فرصت­هایی وجود داشته؟

خدا را شکر چالش بزرگی که مانع طی مسیر شود نداشتم و شرایط و امکانات فراهم بود یا سعی می کردم با افزایش تلاش، چالش ها را به فرصت تبدیل کنم. مثلا همانطور که گفتم، عزم من برای برگشت  به دبیرستان نمونه امام خمینی باعث شد مسیر بهتری پیش پایم قرار گیرد.    

-در خصوص اهمیت رشته فارماکولوژی در حوزه­های مختلف پزشکی توضیح بفرمائید.

رشته فارماکولوژی به بررسی خواص، عوارض، تداخلات و سایر جنبه های دارویی در حوزه سلامت می پردازد. طبیعتا، هر رشته ای که با درمان بیماری های انسان به کمک دارو سر وکار داشته باشد، می تواند با استفاده از اطلاعات فارماکولوژیک، درمان موثرتر با عوارض کم تری حاصل آورد.

-چه فرصت­ها و ظرفیت­هایی پژوهشی و فناوری در حوزه تخصصی شما در استان، کشور و دنیا وجود دارد ؟

بشر از قدیم الایام دارو های سنتی و ترکیبات طبیعی دارویی را می شناخته و برای پیشگیری یا درمان امراض مختلف به کار می برده است. با پیشرفت علم، رشته داروسازی و داروشناسی نیز توسعه پیدا کرده و دارو های جدید با اثرات بیشتر و اختصاصی تر و عوارض کمتر تولید شده اند. فن آوری نوین نظیر مهندسی زنتیک، نانو فن آوری و غیره هم نقش موثری در توسعه دارو ها بازی می کنند. رشته فارماکولوژی امروزه  سهم مهمی در تحقیقات علوم پزشکی در کشور و دنیا بازی می کند به نحوی که توسعه واکسن ها، مطالعات پیش بالینی و  بالینی دارو های جدید، رصد بروز عوارض دارویی و غیره نیازمند داشتن دانش فارمامکولوژی در این تحقیقات است. در استان ما بوشهر با توجه به منابع غنی زیست مندان دریایی و وجود گونه های گیاهان دارویی ارزشمند، کشف ترکیبات جدید با خاصیت درمانی و توسعه این تحقیقات برای رسیدن به محصولات دارویی از ظرفیت های استان ما در ارتباط با رشته فارماکولوژی محسوب می شود.  

-در خصوص کسب رتبه اول آزمون مقطع دکتری تخصصی فارماکولوژی وکسب رتبه اول آزمون دستیاری چه اندازه دشوار بود وچگونه محقق شد؟

هدف من از شرکت در آزمون دکتری تخصصی،  ارتقا دانش حوزه کاری خودم و فهم بهتر علوم دارویی بود. از این رهگذر، با تلاش مضاعف به مطالعه دروس تخصصی پرداختم و جالب اینجاست که  هر روز با مطالب جذاب تری روبه رو می شدم و دشواری مطالعه برایم قابل تحمل تر می شد. در هر حال، کسب رتبه من را خوشحال کرد ولی حس درونی ام از اینکه مطالب بیشتری راجع به رشته ام آموخته ام، برایم جذاب تر بود.

-شما چه زمانی با بنیاد نخبگان آشنا شدید وتا چه اندازه در تحقق اهداف علمی وپژوهشی شما تاثیرگذار بوده و از کدام تسهیلات بنیاد استفاده کرده اید ؟

من از طریق جناب آقای دکتر همتی نژاد که انصافا از اساتید برجسته در حوزه تخصصی خود یعنی شیمی تجزیه هستند و آن زمان سمت معاونت بنیاد نخبگان در استان فارس داشتند، با بنیاد و ظرفیت های آن آشنا شدم. تشکیل بنیاد نخبگان به من ثابت کرد که نظام توجه خاصی به نیرو های انسانی و ظرفیت های علمی  کشور دارد. وقتی شما حس کنید جایی است که حامی تلاش علمی شما است و عملا هم این حمایت ها را انجام می دهد، این خود نقش انگیزشی مهمی در سیر فعالیت علمی شما ایجاد می کند و من هم از این قاعده مستثنی نبودم.  تسهیلاتی نظیر دریافت مستمری دانشجویی در طی تحصیل، اعزام عمره دانشجویی، تسهیلات خدمت سربازی و غیره بخشی از تسهیلات بنیاد بود که من استفاده کردم.

-از تجربه همکاری­های خود با تیم استاد نبی پور و حوزه زیست پزشکی دریایی توضیح بفرمائید.

جای افتخار است که شخصیتی مثل استاد نبی پور را در استانمان داریم که می توانیم از ظرفیت های علمی و شخصیتی ایشان بهره ببریم. من از امکانات پژوهشی و آزمایشگاهی مرکز تحقیقات زیست پزشکی دریایی که به همت استاد و همکارانشان فراهم آمده، برای پژوهش استفاده کرده ام. از جمله در یک مطالعه، اثرات کیتوسان استخراج شده از میگو و عصاره گیاه آلوئه ورا  به صورت ترکیبی برای درمان زخم های پوستی در موش های آزمایشگاهی  بررسی کردیم و با نتایج جالبی همراه بود. در این پژوهش، من با اعضای تیم تحقیقاتی استاد همکاری داشتم.

-موارد کاربرد گیاهان دریایی و چگونگی استفاده از آنها در درمان بیماری های انسانی را بیان بفرمائید.

گیاهان دریایی نظیر جلبک ها و همچنین سایر زیست مندان دریایی نظیر اسفنج ها، مرجان ها، حلزون های دریایی و غیره دارای یک سری ترکیبات با خواص بیولوژیک خاص و درمانی هستند. به عنوان مثال، از نوعی حلزون دریایی ترکیبی استخراج شده که خاصیت ضد دردی بسیار برجسته ای دارد حتی بیشتر از مورفین. در حوزه شیمی درمانی سرطان نیز برخی ترکیبات دریایی اثرات قابل توجهی از خود نشان داده اند. مثال دیگر، آلژینات به عنوان ترکیب اصلی موجود در جلبک است. این ترکیب اثرات برجسته ای در ترمیم زخم پوستی از خود نشان داده است.

-در حرفه تان به چه چیزی بیش از همه افتخار می کنید ؟

اگر به وظایفم در حوزه تدریس و پژوهش خوب عمل کنم به نحوی که بازخورد آن را در کلام و عمل دیگران ببینم،آن گاه  متوجه می شوم که کارم به درد خورده  و به آن افتخار می کنم .

-چگونه به خود انگیزه می دهید تا انرژی فعالیت در شما بالا بماند؟

اعتقاد دارم زمان گوهری است که نباید به راحتی از دستش بدهیم. پس عامل اصلی انگیزشی من این است که قدر زمان را بدانم و در حوزه کاری و تخصصی خودم وقت را از دست ندهم. البته بحث استراحت و امورات خانه و خانواده هم به جای خود ارزشمند است.

- با چه شرایط سختی در کارهایتان مواجه بوده اید که آن را به نتایج مثبتی تبدیل کرده اید؟

یک مدتی احساس می کردم فعالیت های پژوهشی من به خوبی پیش نمی رود شاید به این خاطر که در تیم تحقیقاتی حضور نداشتم. خدا را شکر با ارتباطات بین دانشگاهی که در همین استان خودمان ایجاد شد، نتایج مثبتی حاصل آمد.

-در مورد رشته و زمینه تخصصی خود چه توصیه ای به دانش آموزان در مسیر انتخاب رشته و هدایت تحصیلی دارید؟

رشته داروسازی شاید در نگاه اول رشته سختی به نظر برسد ولی حرف های زیادی در حوزه پژوهش و درمان برای گفتن دارد. این را برای علاقه مندان به ادامه تحصیل در مقاطع بالاترو دوست داران پژوهش گفتم. اما از نظر موقعیت شغلی و وضعیت بازار این رشته، در چند سال اخیر زمزمه های زیادی مبنی بر اشباع شدن ظرفیت های شغلی این رشته از جمله تاسیس داروخانه مطرح شده است که تا حدودی هم صحیح است ولی این مشکل فقط برای این رشته نیست. در کل هنوز فکر می کنم داروسازی رشته آینده داری است.